Veertig jaar geleden trok ik voor de allereerste keer naar China, en bleef er meteen tien maanden hangen.
Katapult
We katapulteren ons terug naar vorige eeuw.
Het is september 1984. Met een Chinees visum stap ik voor de allereerste keer op een vliegtuig, meteen richting China. De jonge, elegante Franse stewardess biedt me een glas prik aan en we zijn vertrokken. Na aankomst, verblijf ik de eerste nacht in Beijing als officieel uitgestuurde Vlaamse beursstudent in het splinternieuwe Lido-hotel. Een wazige, dromerige hotelnacht en een duf hoofd later, slenter ik buiten wat rond en durf ik de lokale gammele bus op, eindbestemming Tian’anmenplein. Het is stikheet. Samen met de lokale medepassagiers verplaatsen wij een grote stofwolk en rijden we helemaal rechtdoor naar het middelpunt van de stad. Hier aangekomen, baad ik plots in een rustige mensenzee. Ieder kind stuurt een papieren vlieger de lucht in. Ik ervaar een simpel bestaan. Het moet zo zijn. Nieuwsgierigen staren me aan. Van hun gezichten lees je de vragen. “Wie ben jij? Wat kom jij hier doen?” Bier drink je hier in halve liter plastic kannen.
Twee dagen later brengt een Air China vliegtuig me naar Nanjing. Ik trek op een boerenkar, in het China van veertig jaar geleden, van de luchthaven naar het centrum van de stad. De universiteitspoort door stap ik mijn kamer binnen. Ik kijk rond. Ik noteer een kast, een bed en een werktafel... in tweevoud. Ik word hier ogenschijnlijk niet alleen verwacht. Wat dacht je wel? Ik deel de ruimte met Wang Guobo, een Chinese voorbeeldstudent uit de noordelijker gelegen kustprovincie Shandong.
Opgroeien
Nanjing, maar ook Beijing, leren me dat jaar China kennen. Ik kijk zonder vooroordelen, zo heb ik me voorgenomen. Ik voel me een pionier, haast een verslaggever op locatie kort na de lancering van de lokale opendeur politiek. Ik zal pas later beseffen dat ik vanaf die dag één, China zie veranderen, zie groot worden. Dat immense land China en mijn kleine zelf, we zijn samen opgegroeid.
In die afgelopen veertig jaar, pendel ik op erg regelmatige basis tussen Vlaanderen en China. In de jaren ’90 verblijf ik er nog eens een langere periode, samen met mijn jong gezin. 0nze zoon wordt er geboren, onze dochters groeiden er tussen Chinese leeftijdgenootjes nieuwsgierig op.
In de lange reeks van snel opeenvolgende visites wil ik in China de tijdssfeer opsnuiven. Recent nog in Beijing. Even ter plaatse op een lokale deelfiets poolshoogte nemen, indrukken opdoen. Praten met het Volk in hun eigen taal en Chineestalige magazines doorworstelen. Een theaterstuk uitkiezen om er als enige buitenlander in de zaal gelijktijdig het stuk te volgen èn de reacties in het Chinese publiek te monitoren. Kortweg tracht ik één met de Chinezen te zijn; het pure veldwerk, zeg maar. That’s the way I like it…
Belevenissen
Je hoort toch nog dat Chinezen geen initiatief nemen en weinig innovatie brengen. Op hoog technologisch vlak wordt dit nochtans vandaag behoorlijk tegengesproken. Zelfs in het dagdagelijkse leven in Beijing. Ik kijk er rond een plots valt mijn oog op iets…, een schommelpaard met twee paardjes, één aan elk uiteinde. Is dat iets nieuw omdat veel Chinese gezinnen kiezen voor twee kinderen? Ik wou toch nog zeker zijn van het innovatieve gehalte. Even rocking horse for two gegoogeld, in de Baidu zoekmachine 木马两个孩子 ingevuld. En twee keer heb ik niets identiek gevonden.
De 1ste mei viel dit jaar op een woensdag, overal ter wereld, en dus ook in China, een officiële verlofdag. Maar China maakte een ‘grote brug’, 2 en 3 mei werden er aan gebreid. Hoera voor de flexibele Chinezen? Er werd van hen verwacht dat zij die vrije 2 en 3 mei inhalen op zondag 28 april en zaterdag 11 mei. We maken een bruggetje van tra-la-la-la-la… Chinezen verwijten ons, Westerlingen, niet flexibel genoeg te zijn.
Intussen kennen de Chinezen meer over Europa dan wij over China. En dat ze iets weten over België en haar zoete delicatesse – knapperig van buiten, zacht van binnen, met verschillende top ups – spreekt ons aan! Zelfs het verschil tussen Luikse en Brusselse wafels hangt er aan de muur in het Chinees uitgelegd. Je vindt drie van die waffle bars in de Chinese hoofdstad. Zij hebben alvast onze smaaktest glansrijk doorstaan.
Hightech
Tijdens de vele recente gesprekken in China met Chinese vrienden, kennissen, wachtenden aan de bushalte, mij aansprekende voorbijgangers hoor ik steeds hetzelfde verwijt. “Wat is dat toch met jullie in Europa? Eerst zijn onze producten van Chinese makelij niet goed genoeg, en wordt Made in China verworpen als brol en nu na al ons keihard naarstig werken, nu we een hoge kwaliteit halen, is het weer niet goed!” “En kom niet af met die spionage verhaaltjes in Chinese wagens! Dat geloven jullie zelf toch niet?”, voegt iemand er nog aan toe. Een oudere man vertelt dat hij dezer dagen met een vraag rondloopt. “Duldt Europa wel een gelijke of heeft Europa schrik van China, als haar meerdere?”
Op de vermaarde Tsinghua Universiteit in Beijing, spreek ik met Prof. Zhang Li, onderzoekster aan de School of Journalism and Communication. Haar recent naslagwerk China in European Narratives is net uit. Prof. Zhang beschrijft hoe Europese media en Europese denktanks berichten over China. Ze legt uit dat in een tijd waarin China’s belang in de wereld gestaag groeit, het cruciaal is om te begrijpen hoe vertekende opvattingen over China, een eerlijke samenwerking met China in de weg staan. Waarop ze me uitnodigt mijn kritische opmerkingen op het boek zeker door te sturen. Ik heb er niets aan te voegen. Is het eurocentrisch denken nog van deze tijd?
------
Wim Polet runt als sinoloog het nichebedrijf Chinability© Master Classes (www.chinability.be).
Chinability© bekijkt China niet zozeer als een Staat, maar eerder als een ‘Samen leven van verschillende generaties op een karakteristieke socio-culturele ruimte’. Het begrijpen van de verschillende Chinese generaties (die overigens niet benoemd kunnen worden met Angelsaksische termen als Babyboomer, Generaties X, Y en Z) is cruciaal!
Chinability© haalt haar scherpe, eigengereide, maatschappelijke China analyses uitsluitend uit Chineestalige bronnen in China en uit regelmatige conversaties met Chinezen in hun eigen taal.
Comments